ΑΘΗΝΑ, 12 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944 ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ
ΑΘΗΝΑ, 12 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 1944 ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ
Γράφει ηΙρενε Πετρακακη
Από φεις μπουκ
Ιστορική φωτογραφία της Βούλας Θεοχάρη Παπαϊωάννου με τους
πανηγυρισμούς για την απελευθέρωση από τη γερμανική κατοχή.
Οδός Σταδίου, μεταξύ Βουκουρεστίου και Κολοκοτρώνη. Ένα μεγάλο πανό
του ΕΑΜ υποδέχεται τους Άγγλους συμμάχους: WELCOME. Στο βάθος η
Πλατεία της Παλαιάς Βουλής. Τραγική ειρωνεία, αφού δυο μήνες αργότερα η
Αθήνα θα ζούσε θα τον αιματηρό Δεκέμβρη.
Για την ιστορία...
Τρεις ημέρες πριν την αποχώρηση των ναζιστικών στρατευμάτων από την
Αθήνα, είχε συζητηθεί ατύπως στη Μόσχα (9/10/1944) η γνωστή «Συμφωνία
των Ποσοστών». Στάλιν και Μολότωφ από τη μια, Τσώρτσιλ και Ήντεν από
την άλλη. Η συμφωνία αυτή μεταξύ Σοβιετικής Ένωσης και Ηνωμένου
Βασιλείου για την κατανομή της επιρροής στα Βαλκάνια και στην Ανατολική
Ευρώπη, είχε δώσει την εποπτεία της Ελλάδας στους Άγγλους. Σ΄ αυτούς
δηλαδή που την είχαν ανέκαθεν, από συστάσεως ελληνικού κράτους. Δεν
υπήρχε περίπτωση η Βρετανία να αποποιηθεί τα ναυτιλιακά και γεωπολιτικά
της συμφέροντα στην ανατολική Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή.
Γι αυτό ο Τσώρτσιλ φρόντισε για τη σταδιακή απενεργοποίηση του ΕΑΜ, της
μεγαλύτερης αντιστασιακής οργάνωσης, που εξέφραζε ένα ευρύτατο πολιτικό
φάσμα και είχε τον στρατιωτικό έλεγχο των 3/4 της ελληνικής επικράτειας. Με
δέλεαρ τη μεταπολεμική συμμετοχή του ΕΑΜ στην Κυβέρνηση Εθνικής
Ενότητας πέτυχε τη συναίνεσή του για να τεθούν οι ένοπλες δυνάμεις του υπό
τις διαταγές του Ρόναλντ Σκόμπι, διοικητή των βρετανικών δυνάμεων στην
Αθήνα.
Έτσι, η 2η Μεραρχία του ΕΛΑΣ στρατοπέδευε στην απελευθερωμένη Θήβα
και περίμενε διαταγές. Το δε ΚΚΕ, ο βασικός μοχλός του ΕΑΜ, είχε τότε
διαφοροποιηθεί σαφώς από την Κομμουνιστική Διεθνή αναγνωρίζοντας τη
βρετανική συμμαχία και την προοπτική μιας αστικής δημοκρατίας στην
Ελλάδα (συνέδρια Λιβάνου και Καζέρτας, τον Μάιο και τον Σεπτέμβριο του
1944 αντίστοιχα).
Στις 17 του Οκτώβρη, η ελληνική κυβέρνηση θα έφτανε στην Αθήνα από το
Κάιρο και την επομένη το πρωί ο Γεώργιος Παπανδρέου, μαζί με τον Ρόναλντ
Σκόμπι και τον πρεσβευτή Ρέτζιναλντ Λήπερ, θα έκανε την έπαρση της
Γαλανόλευκης στην Ακρόπολη.
Μετά θα κατευθυνόταν στο Σύνταγμα όπου πλαισιωμένος από τους
υπουργούς του ΕΑΜ θα διαβεβαίωνε ότι οι προδότες της Κατοχής θα
δικάζονταν ως δωσίλογοι και ότι η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας θα
εξασφάλιζε τη λαϊκή κυριαρχία.
Πλην όμως οι υποσχέσεις αυτές έμειναν λόγια του μπαλκονιού. Οι προδότες
της Κατοχής αποφυλακίστηκαν, οπλίστηκαν και ανέλαβαν δράση.
Στις ένοπλες αυτές ομάδες δωσιλόγων και πρώην ταγματασφαλιτών
στηρίζονταν οι Βρετανοί για να πυροδοτήσουν εθνικό διχασμό και να
αποτρέψουν την επικράτηση ενός καθεστώτος που θα παρακώλυε τη δική
τους εποπτεία. Γι αυτό και η δρομολόγηση του αφοπλισμού του ΕΛΑΣ δεν
ακολουθήθηκε στην πράξη από αντίστοιχη προοπτική για τα άλλα ένοπλα
σώματα, παρά τη συμφωνία.
Οι δε δωσιλογικές οργανώσεις, που επιδίωκαν να καλύψουν την προδοτική
δράση τους στην Κατοχή, έβλεπαν στη συνεργασία με τους Βρετανούς το
κλειδί για να μη λογοδοτήσουν στη Δικαιοσύνη.
Η Ελλάδα παραμένει ως σήμερα η μόνη χώρα της Ευρώπης που δεν
γιορτάζει με εθνική επέτειο την απελευθέρωση από τον Άξονα. Στην ουσία
απελευθέρωση δεν υπήρξε. Έγινε απλώς επαναφορά του βρετανικού ελέγχου
στην ελληνικη επικράτεια.
Δυο μήνες μετά την αποχώρηση των ναζιστικών στρατευμάτων θα ξεκινούσε
η σφοδρότατη σύγκρουση που θα οδηγούσε στον εμφύλιο σπαραγμό και που
ευφυέστατα είχε μεθοδεύσει η βρετανική ηγεσία.
Η χώρα μας θα πορευόταν μοιραία στη δίνη του ψυχρού πολέμου ως αγγλο-
αμερικανικό προτεκτοράτο και θα σημαδευόταν από τραγικά γεγονότα με
εγκλήματα άγρια, ένθεν κακείθεν.
