Σοφία Φίλντιση: Η οικοδέσποινα των Μαΐστρων
Το πιο δύσκολο (σε μια γραφή λογοτεχνικού περιεχομένου) είναι να γράφεις για τα γραφόμενα των άλλων.
Γιατί το να γράψεις για λογοτεχνικά κείμενα άλλων (και μάλιστα για ποίηση) έχει να κάνει με την προσωπική σου ματιά πάνω στα γεγονότα του κόσμου και πάνω στο γεγονός της γραφής.
Το λογοτεχνικό συναίσθημα και η ενεργειακή δόνηση που προκαλούν οι λέξεις και τα νοήματα διαφέρει για τον καθένα μας. Δυσκολεύτηκα πολύ να αποφασίσω με ποιόν τρόπο να γράψω για την ποίηση της Σοφίας Φίλντισης, μητέρα του συμμαθητή και παιδικού φίλου Δημήτρη Φίλντιση.
Πώς να περιγράψεις το λογοτεχνικό σύμπαν ενός ανθρώπου σε δυο σελίδες χαρτί; Αν το κάνεις με μια διάθεση επαγγελματικής κριτικής θα είναι φαγητό χωρίς αλάτι. Αν το κάνεις από θετική συναισθηματική φόρτιση και φιλική διάθεση τότε δεν θα είσαι αληθινός. Γι’ αυτό αποφάσισα να γράφω (για την ποίηση της Σοφίας Φίλντιση) ως ένας αναγνώστης. Διαβάζοντας τα ποιήματά της να περιγράψω τουλάχιστον (αν μπορώ) το κέλυφος του εσωτερικού της κόσμου και τις δονήσεις που προκαλούν τα ποιήματα στον κόσμο τον δικό μου. Από την πρώτη της ποιητική συλλογή η Σοφία Φίλντιση δίνει την εντύπωση ενός ανθρώπου που περιστρέφεται ερευνητικά γύρω από την υπαρξιακή της δομή.. Μια ποιήτρια που προσπαθεί να συμφιλιωθεί με την φθορά του χρόνου (ονειρεύομαι την βιολογική μου πτώση σε κάποιο φθινόπωρο) αλλά και που προφητεύει την πτώση των ανθρώπινων αξιών. (θα εξουσίαζαν τον πλανήτη θεριά με πατούσες μεγάλες ίσαμ’ ένα κράτος)
Μια ποιήτρια με μια «μεταφυσική κριτική» (φτιάξαμε ένα είδωλο ενός φοβισμένου θεού πιο ανήμπορου από μας τους αδύναμους).
Μια στοχαστική ποίηση που ρέει σαν το «αίμα της γης» μέσα στη φύση στα βουνά, στα βαλτονέρια στις λυγαριές στην θάλασσα.
(Κάτω από τα νερά της θάλασσας κάτι αναδεύτηκε
έτσι που φτάσανε ίσα με τους γοφούς της γης.
Ήταν η άνοιξη των βυθών.)
Έπειτα αυτή η ροή της Άνοιξης» συναντάει τις φλέβες των ανθρώπων, τους πόθους τους και στα κρυφά τους όνειρα εκεί που ο καθένας φτιάχνει την προσωπική του Ιθάκη. (έφτιαξα μέσα μου και εγώ για μια Ιθάκη). Μια ποίηση που μιλάει για τους μύθους της ζωής που έχει και ως στόχο την συνειδητοποίηση του κωμικοτραγικού της.
Τα όνειρα και οι επιθυμίες που έφυγαν πάθη και μίση που μας κάνουν να μοιάζουμε με τους άλλους παρά να διαφέρουμε
Όμως ο καθένας με το τραύμα του χαράζει την δική του μοναδική πορεία σ’ αυτό τον κόσμο παίρνοντας κουράγιο από ότι μπορεί
(Δανείστηκα θάρρος από τις αμυγδαλιές
που ανθίζουν στον κήπο μου το Μάρτη,
κουράγιο από τα μυρμήγκια που κουβαλάνε,
καρπούς μεγαλύτερους από το κορμί τους… πήρα το γέλιο κάποιου παιδιού για να μπορώ να καρτερώ και ν’ αντέχω…)
Γιατί ο ποιητής δεν πρέπει να χάσει την παιδικότητα. Χωρίς να φέρεται παιδιάστικα πρέπει να διατηρήσει το εσωτερικό γέλιο της ψυχής να επαναστατήσει, να φέρει την άνοιξη να γίνει πρεσβευτής της αγάπης.
Να τολμήσει να εξομολογηθεί μπροστά σε όλους.
Έτσι είναι και η ποίηση της Φίλντιση.
Μια προσωπική εξομολόγηση στα μάτια των άλλων.
Είναι μια ποίηση αυτοκριτική και άμεση
(μέτρησα τα λάθη μου…
και ήτανε πιότερα από τα παράπονά μου συμβολική και μεταφορική
Την κούκλα με το κομμένο πόδι
απομεινάρι του πολέμου και των ιδεών
πια δεν την χαϊδεύω..)
Η Σοφία Φίλντιση είναι ένας αναζητητής του αληθινού ανθρώπου.
(Έχω ένα φίλο μ’ ένα παράξενο όνομα…
το λένε άνθρωπο.
Ανάδοχος της καλοσύνης της ψυχής του.
Αντάμωσα το σημείο άνθρωπος μέσα στο χάος …
πασκίζω να κρατηθώ στο σημείο άνθρωπος που είσαι εσύ.)
Μια ποιήτρια που δημιούργησε το δικό της ποιητικό κοσμοχώρο. Εκεί όπου η αλληλεγγύη, η ανάγκη για συνύπαρξη, η ανάγκη για δημιουργία κατακλύζουν το συναισθηματικό της τοπίο.
(Άπλωσα το χέρι μου στο σκοτάδι
και ένα χέρι έπιασε το δικό σου
έτρεμε…και στάθηκα, και επιβίωσα… και δημιουργώ…)
Μια δημιουργός εικόνων. Μια σκηνοθέτιδα που κινηματογραφεί τις αναπολήσεις. Διεισδύει στα συμβάντα της μνήμης περνάει πάνω από τραύματα που έχουν επωληθεί αλλά με φανερά τα σημάδια τους. Από αναζήτησης της ανθρωπιάς γίνεται και αναζήτηση της αληθινής ύπαρξης.
Μια ποιήτρια παθιασμένη για να ζήσει όσο πιο αληθινά μπορέσει διαλαλώντας την ανάγκη της να αγαπά και ν’ αγαπιέται. Την ανάγκη της για ουσιαστική ζωή.
(Σε βάφτισα τώρα…αύριο…ζωή…
Ποιο ταίριαζε πιότερο όνομα να σου δώσω…
Πλάτη με πλάτη έτσι ονειρεύομαι
να βρεθούμε μπροστά στη θάλασσα εκεί στου μεγάλου πεύκου
τον κορμό πλάτη με πλάτη να βρεθούμε
κάτω από το φως του φεγγαριού).
Αποτυπώνει την λαχτάρα της να κρατήσει ζωντανό τον έρωτα.
Να κρατήσει ατόφια την ερωτική δύναμη της ζωής την προγονική δύναμη των ανθρώπων που δεν θέλουν να ξυπνήσουν από το ερωτικό τους όνειρο.
Ερμηνεύει των έρωτα ως άνθος της ζωής.
Ως ένα φως μέσα στο σκοτάδι της ύπαρξης μας
(Σκοτάδι, και εσύ ένας κεραυνός
που η λάμψη του τους κόρφους μου φώτισε…
το φως που κράτησε τα μάτια μου ολάνοιχτα…)
Ο έρωτας στην ποιητική φιλοσοφία της Φίλντιση δίνει νόημα στην ζωή και στον καθημερινό μας βίο.
(Τι θα ήταν η νύχτα χωρίς των ματιών σου τα φεγγάρια,
τι ο αέρας χωρίς την ανασεμια σου….
Τι θα ήταν η νύχτα δίχως της μιλιάς σου τις ρίμες…)
Ο έρωτας μια εμπειρία σημαντική για το άνοιγμα μας στον κόσμο. Εκεί που ο καθένας είναι έτοιμος να χαρίσει και να χαριστεί στην ομορφιά.
(θα σε χαρίσω στην άνοιξη,
απ’ το όνομά σου να δώσει στα λουλούδια ονόματα
απ’ των ματιών σου το πράσινο, στους κισσούς φύλλα…
θα σε χαρίσω στην άνοιξη
εκείνη ξέρει να πολλαπλασιάζει στο άπειρο την ομορφιά).
Όμως ο έρωτας είναι και ένα στάδιο αυτογνωσίας. Μια μικρή όαση στην έρημο της ψυχής…
Μια όαση από την οποία κάποια στιγμή είσαι αναγκασμένος να φύγεις ή να διωχτείς σαν εξόριστος.
(Αξιώθηκα του έρωτα τα αίματα μέσα στους ίσκιους των κάβων
Οι άγγελοι της θάλασσας
ανασεμιες στην ανυποψίαστη σάρκα μου…
Αξιώθηκα του έρωτα την πίστη…
Αξιώθηκα του έρωτα το μυστικό Δείπλνο…
Αξιώθηκα του έρωτα τον μέγιστο πόνο.....
στην αποκαθήλωσή μου, εσύ…
και ένα σεντόνι που τις πληγές δεν σκέπαζε…
που στα καρφιά μου κρέμασες στεφάνια και σημαίες…
σε ψάχνω στα νερά.
Σα να μου λείπεις αιώνες
αναζητώ τα μάτια σου…
χτες στην δικιά μας θάλασσα, να χορεύεις
και έτρεχα…κι έφευγες
και πια η θάλασσα έγινε ξένη…)
Η Φίλντιση είναι μια ποιήτρια που ισορροπεί στον ήχο της νοσταλγίας της.
Ποιήτρια των νότιων θαλασσών του Ιουνίου, περιμένοντας την επιστροφή της ωραίας Ελένης.
Την επιστροφή του έρωτα στα πάτρια εδάφη της ψυχής.
(Είμαι εδώ Ελένη
να απλώσω τις βρεγμένες σου κοτσίδες
δίχτυα στο Ιόνιο
μέσα στους να πιαστούν
κοράλλια και ιππόκαμποι
καιρός να πάψει και το δικό τους ταξίδι…
Είμαι εδώ Ελένη
να φτιάχνω στην άμμο ανοχύρωτες πόλεις
με στέγες και μπαλκόνια από θάλασσα…
Είμαι εδώ Ελένη
πάνω στο βράχο
καμπύλη φρυδιού στον κόλπο οικοδέσποινα των μαϊστρων.)
Σ’ αυτήν την οικοδέσποινα των ερωτικών στίχων, ακόμα και στο βυθό των προσωπικών της βιωμάτων η αφύπνιση για μια αληθινή ζωή είναι ένα χαρακτηριστικό πλεονέκτημα της.
Η ανθρωπιά και οι αξίες της ζωής η λαχτάρα της για ένα καλύτερο κόσμο επισκιάζουν τις όποιες ματαιότητες, την στιγμιαία θλίψη και την μελαγχολία.
Η ποίηση της καταλήγει σε μια δημιουργική ωριμότητα. Το επίπεδο του στοχασμού της εναρμονίζεται με το επίπεδο της ψυχικής ενέργειας που ξεπηδάει από τα ποιήματά της. Ο λυρισμός ενσωματώνεται αρμονικά στην διανοητική άσκηση και η κρυμένη φιλοσοφική ειρωνία (που αναπαριστάνει τον προσωπικό της μύθο) υπερβαίνει το εγώ και γίνεται καθολική.
Η ποίηση της είναι ένα διαυγές ψυχρογράφημα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Μια ενδοσκόπιση του βίου μας (με Καβαφικά αποτυπώματα) εκεί που οι αυταπάτες και οι πικρίες γίνονται γνώση και σοφία.
Η ποίηση της Σοφίας Φίλντιση είναι μια γνήσια ποίηση που σε αγγίζει. Μια ποίηση δυνατή και ανθρώπινη.
Οι παραπάνω στοίχοι είναι από τις ποιητικές συλλογές της ποιήτριας:
Γιατί το να γράψεις για λογοτεχνικά κείμενα άλλων (και μάλιστα για ποίηση) έχει να κάνει με την προσωπική σου ματιά πάνω στα γεγονότα του κόσμου και πάνω στο γεγονός της γραφής.
Το λογοτεχνικό συναίσθημα και η ενεργειακή δόνηση που προκαλούν οι λέξεις και τα νοήματα διαφέρει για τον καθένα μας. Δυσκολεύτηκα πολύ να αποφασίσω με ποιόν τρόπο να γράψω για την ποίηση της Σοφίας Φίλντισης, μητέρα του συμμαθητή και παιδικού φίλου Δημήτρη Φίλντιση.
Πώς να περιγράψεις το λογοτεχνικό σύμπαν ενός ανθρώπου σε δυο σελίδες χαρτί; Αν το κάνεις με μια διάθεση επαγγελματικής κριτικής θα είναι φαγητό χωρίς αλάτι. Αν το κάνεις από θετική συναισθηματική φόρτιση και φιλική διάθεση τότε δεν θα είσαι αληθινός. Γι’ αυτό αποφάσισα να γράφω (για την ποίηση της Σοφίας Φίλντιση) ως ένας αναγνώστης. Διαβάζοντας τα ποιήματά της να περιγράψω τουλάχιστον (αν μπορώ) το κέλυφος του εσωτερικού της κόσμου και τις δονήσεις που προκαλούν τα ποιήματα στον κόσμο τον δικό μου. Από την πρώτη της ποιητική συλλογή η Σοφία Φίλντιση δίνει την εντύπωση ενός ανθρώπου που περιστρέφεται ερευνητικά γύρω από την υπαρξιακή της δομή.. Μια ποιήτρια που προσπαθεί να συμφιλιωθεί με την φθορά του χρόνου (ονειρεύομαι την βιολογική μου πτώση σε κάποιο φθινόπωρο) αλλά και που προφητεύει την πτώση των ανθρώπινων αξιών. (θα εξουσίαζαν τον πλανήτη θεριά με πατούσες μεγάλες ίσαμ’ ένα κράτος)
Μια ποιήτρια με μια «μεταφυσική κριτική» (φτιάξαμε ένα είδωλο ενός φοβισμένου θεού πιο ανήμπορου από μας τους αδύναμους).
Μια στοχαστική ποίηση που ρέει σαν το «αίμα της γης» μέσα στη φύση στα βουνά, στα βαλτονέρια στις λυγαριές στην θάλασσα.
(Κάτω από τα νερά της θάλασσας κάτι αναδεύτηκε
έτσι που φτάσανε ίσα με τους γοφούς της γης.
Ήταν η άνοιξη των βυθών.)
Έπειτα αυτή η ροή της Άνοιξης» συναντάει τις φλέβες των ανθρώπων, τους πόθους τους και στα κρυφά τους όνειρα εκεί που ο καθένας φτιάχνει την προσωπική του Ιθάκη. (έφτιαξα μέσα μου και εγώ για μια Ιθάκη). Μια ποίηση που μιλάει για τους μύθους της ζωής που έχει και ως στόχο την συνειδητοποίηση του κωμικοτραγικού της.
Τα όνειρα και οι επιθυμίες που έφυγαν πάθη και μίση που μας κάνουν να μοιάζουμε με τους άλλους παρά να διαφέρουμε
Όμως ο καθένας με το τραύμα του χαράζει την δική του μοναδική πορεία σ’ αυτό τον κόσμο παίρνοντας κουράγιο από ότι μπορεί
(Δανείστηκα θάρρος από τις αμυγδαλιές
που ανθίζουν στον κήπο μου το Μάρτη,
κουράγιο από τα μυρμήγκια που κουβαλάνε,
καρπούς μεγαλύτερους από το κορμί τους… πήρα το γέλιο κάποιου παιδιού για να μπορώ να καρτερώ και ν’ αντέχω…)
Γιατί ο ποιητής δεν πρέπει να χάσει την παιδικότητα. Χωρίς να φέρεται παιδιάστικα πρέπει να διατηρήσει το εσωτερικό γέλιο της ψυχής να επαναστατήσει, να φέρει την άνοιξη να γίνει πρεσβευτής της αγάπης.
Να τολμήσει να εξομολογηθεί μπροστά σε όλους.
Έτσι είναι και η ποίηση της Φίλντιση.
Μια προσωπική εξομολόγηση στα μάτια των άλλων.
Είναι μια ποίηση αυτοκριτική και άμεση
(μέτρησα τα λάθη μου…
και ήτανε πιότερα από τα παράπονά μου συμβολική και μεταφορική
Την κούκλα με το κομμένο πόδι
απομεινάρι του πολέμου και των ιδεών
πια δεν την χαϊδεύω..)
Η Σοφία Φίλντιση είναι ένας αναζητητής του αληθινού ανθρώπου.
(Έχω ένα φίλο μ’ ένα παράξενο όνομα…
το λένε άνθρωπο.
Ανάδοχος της καλοσύνης της ψυχής του.
Αντάμωσα το σημείο άνθρωπος μέσα στο χάος …
πασκίζω να κρατηθώ στο σημείο άνθρωπος που είσαι εσύ.)
Μια ποιήτρια που δημιούργησε το δικό της ποιητικό κοσμοχώρο. Εκεί όπου η αλληλεγγύη, η ανάγκη για συνύπαρξη, η ανάγκη για δημιουργία κατακλύζουν το συναισθηματικό της τοπίο.
(Άπλωσα το χέρι μου στο σκοτάδι
και ένα χέρι έπιασε το δικό σου
έτρεμε…και στάθηκα, και επιβίωσα… και δημιουργώ…)
Μια δημιουργός εικόνων. Μια σκηνοθέτιδα που κινηματογραφεί τις αναπολήσεις. Διεισδύει στα συμβάντα της μνήμης περνάει πάνω από τραύματα που έχουν επωληθεί αλλά με φανερά τα σημάδια τους. Από αναζήτησης της ανθρωπιάς γίνεται και αναζήτηση της αληθινής ύπαρξης.
Μια ποιήτρια παθιασμένη για να ζήσει όσο πιο αληθινά μπορέσει διαλαλώντας την ανάγκη της να αγαπά και ν’ αγαπιέται. Την ανάγκη της για ουσιαστική ζωή.
(Σε βάφτισα τώρα…αύριο…ζωή…
Ποιο ταίριαζε πιότερο όνομα να σου δώσω…
Πλάτη με πλάτη έτσι ονειρεύομαι
να βρεθούμε μπροστά στη θάλασσα εκεί στου μεγάλου πεύκου
τον κορμό πλάτη με πλάτη να βρεθούμε
κάτω από το φως του φεγγαριού).
Αποτυπώνει την λαχτάρα της να κρατήσει ζωντανό τον έρωτα.
Να κρατήσει ατόφια την ερωτική δύναμη της ζωής την προγονική δύναμη των ανθρώπων που δεν θέλουν να ξυπνήσουν από το ερωτικό τους όνειρο.
Ερμηνεύει των έρωτα ως άνθος της ζωής.
Ως ένα φως μέσα στο σκοτάδι της ύπαρξης μας
(Σκοτάδι, και εσύ ένας κεραυνός
που η λάμψη του τους κόρφους μου φώτισε…
το φως που κράτησε τα μάτια μου ολάνοιχτα…)
Ο έρωτας στην ποιητική φιλοσοφία της Φίλντιση δίνει νόημα στην ζωή και στον καθημερινό μας βίο.
(Τι θα ήταν η νύχτα χωρίς των ματιών σου τα φεγγάρια,
τι ο αέρας χωρίς την ανασεμια σου….
Τι θα ήταν η νύχτα δίχως της μιλιάς σου τις ρίμες…)
Ο έρωτας μια εμπειρία σημαντική για το άνοιγμα μας στον κόσμο. Εκεί που ο καθένας είναι έτοιμος να χαρίσει και να χαριστεί στην ομορφιά.
(θα σε χαρίσω στην άνοιξη,
απ’ το όνομά σου να δώσει στα λουλούδια ονόματα
απ’ των ματιών σου το πράσινο, στους κισσούς φύλλα…
θα σε χαρίσω στην άνοιξη
εκείνη ξέρει να πολλαπλασιάζει στο άπειρο την ομορφιά).
Όμως ο έρωτας είναι και ένα στάδιο αυτογνωσίας. Μια μικρή όαση στην έρημο της ψυχής…
Μια όαση από την οποία κάποια στιγμή είσαι αναγκασμένος να φύγεις ή να διωχτείς σαν εξόριστος.
(Αξιώθηκα του έρωτα τα αίματα μέσα στους ίσκιους των κάβων
Οι άγγελοι της θάλασσας
ανασεμιες στην ανυποψίαστη σάρκα μου…
Αξιώθηκα του έρωτα την πίστη…
Αξιώθηκα του έρωτα το μυστικό Δείπλνο…
Αξιώθηκα του έρωτα τον μέγιστο πόνο.....
στην αποκαθήλωσή μου, εσύ…
και ένα σεντόνι που τις πληγές δεν σκέπαζε…
που στα καρφιά μου κρέμασες στεφάνια και σημαίες…
σε ψάχνω στα νερά.
Σα να μου λείπεις αιώνες
αναζητώ τα μάτια σου…
χτες στην δικιά μας θάλασσα, να χορεύεις
και έτρεχα…κι έφευγες
και πια η θάλασσα έγινε ξένη…)
Η Φίλντιση είναι μια ποιήτρια που ισορροπεί στον ήχο της νοσταλγίας της.
Ποιήτρια των νότιων θαλασσών του Ιουνίου, περιμένοντας την επιστροφή της ωραίας Ελένης.
Την επιστροφή του έρωτα στα πάτρια εδάφη της ψυχής.
(Είμαι εδώ Ελένη
να απλώσω τις βρεγμένες σου κοτσίδες
δίχτυα στο Ιόνιο
μέσα στους να πιαστούν
κοράλλια και ιππόκαμποι
καιρός να πάψει και το δικό τους ταξίδι…
Είμαι εδώ Ελένη
να φτιάχνω στην άμμο ανοχύρωτες πόλεις
με στέγες και μπαλκόνια από θάλασσα…
Είμαι εδώ Ελένη
πάνω στο βράχο
καμπύλη φρυδιού στον κόλπο οικοδέσποινα των μαϊστρων.)
Σ’ αυτήν την οικοδέσποινα των ερωτικών στίχων, ακόμα και στο βυθό των προσωπικών της βιωμάτων η αφύπνιση για μια αληθινή ζωή είναι ένα χαρακτηριστικό πλεονέκτημα της.
Η ανθρωπιά και οι αξίες της ζωής η λαχτάρα της για ένα καλύτερο κόσμο επισκιάζουν τις όποιες ματαιότητες, την στιγμιαία θλίψη και την μελαγχολία.
Η ποίηση της καταλήγει σε μια δημιουργική ωριμότητα. Το επίπεδο του στοχασμού της εναρμονίζεται με το επίπεδο της ψυχικής ενέργειας που ξεπηδάει από τα ποιήματά της. Ο λυρισμός ενσωματώνεται αρμονικά στην διανοητική άσκηση και η κρυμένη φιλοσοφική ειρωνία (που αναπαριστάνει τον προσωπικό της μύθο) υπερβαίνει το εγώ και γίνεται καθολική.
Η ποίηση της είναι ένα διαυγές ψυχρογράφημα της ανθρώπινης ύπαρξης.
Μια ενδοσκόπιση του βίου μας (με Καβαφικά αποτυπώματα) εκεί που οι αυταπάτες και οι πικρίες γίνονται γνώση και σοφία.
Η ποίηση της Σοφίας Φίλντιση είναι μια γνήσια ποίηση που σε αγγίζει. Μια ποίηση δυνατή και ανθρώπινη.
Οι παραπάνω στοίχοι είναι από τις ποιητικές συλλογές της ποιήτριας:
- Στιγμές (Αθήνα 1972)
- · Ερωτικά (Καλαμάτα 1986)
- · Ελένη (1996)
- · Ένα ποίημα (Καλαμάτα 1983)
- · Πορθμείο (1985)
- · Ο ήχος του Νότου (1990)
